Magical Way en de Heksen van Bruegel (2)

De expositie 'de Heksen van Bruegel' in het Utrechtse Catharijne Convent leerde mij dat deze Pieter Bruegel (ja, vader van die andere beroemde kunstschilder Brueghel, maar dan met de h ertussen zoals op een straatnaambordje in de Haagsche Schilderswijk staat vermeld) dé grondlegger is van het logo van de heks.

Volgens de informatie bij de expositie die ik aandachtig heb gelezen, was het Bruegel die het huidige beeld van de heks creeërde. Voordien werden heksen gewoon 1. Verdacht 2. Gewogen
3. Te licht bevonden 4. Veroordeeld 5. Gedood. 

De bedoeling van de heren rechters van weleer was aan te tonen dat de vrouw in kwestie een heks was. Dus na te zijn gewogen en te licht bevonden, werd zij vastgebonden in het water gegooid. Als ze een heks was zou ze blijven drijven. Maar ja, dat is nooit gebeurd.

De heksen werden echter niet herkend aan een zwarte kat, een grote pot waarin ze roerde bij een brandend haardvuur waar vandaan andere heksen gezellig op bezemstelen aan hun vliegroutes begonnen. Dit logo van de heks werd gecreeërd door Bruegel. Morrigan verdenkt Bruegel van een gezonde dosis sarcasme en ongeloof in heksen. Vele andere schilders en later filmmakers gebruikten precies deze symbolen om de heks gestalte te geven. In latere jaren werd het angstaanjagende hetransformeerd tot een vrolijk heksbeeld. Maar nog steeds mèt de kookpot, rondvluchten op een bezemsteel en de zwarte kat.

Heksenvervolging

In de tentoonstelling worden vele 'heksenwerken' van andere schilders dan Bruegel getoond. De expositie geeft een helder beeld van de geschiedenis van de heksenvervolging in Europa en in Nederland. 

Mijn conclusie luidt (hoewel de laatste heksenvervolging plaats had in het 18^e eeuwse Polen):  Er is in wezen niet veel veranderd. Heksenvervolging is gebaseerd op een bijzonder vrouwonvriendelijke denkbeeld, durf ik toch wel te stellen. En alle emanciaptie golven ten spijt, dààr is nog weinig echt aan veranderd.

‘Hè?! Hoe kan je dat nou zeggen?!?!’ Denk daar maar eens diep over na. 

Aanknopingspunten vanuit de tentoonstelling:

1. Vrouwen werden de zondebok van klimaatverandering (kleine ijstijd brak aan, oogsten mislukten en het was zoals een ijstijd wil, erg koud). In een tijd van tegenspoed heeft een samenleving een zondebok nodig

2. Vrouwen waren  verleidsters en zetten mannen aan tot overspel. Ook nu wijst het kompas altijd naar het Noorden

 3. Zelf waren vrouwen ook te zwak om ‘verleidingen’ te weerstaan. Seks werd geassocieerd met de duivel, de heks was van de duvel bezeten, dus zie daar

4. Heksen werden meest afgebeeld als lelijke, oude vrouwen. Kijk naar de kansen in de samenleving van oudere vrouwen nu.  

This is man's world

Naar mijn smaak zijn er teveel voorbeelden van vrouwonvriendelijke denkbeelden van vandaag. Ik ga ze niet eens noemen, maar let maar eens goed op. Waar mannen applaus voor krijgen, worden vrouwen op afgerekend, veroordeeld of aan de kant gezet. Mannen krijgen nog altijd meer betaald voor hetzelfde werk dat vrouwen doen. Voorbeelden te over, je zult er nog van schrikken. 

Morrigan vindt niet dat alle vrouwen maar als mannen moeten worden gezien ( het is prachtig om vrouw te zijn). Wel vind ik dat iedereen gelijk moet worden behandeld. Voor mannen is dat natuurlijk de trigger. Wat je als mens hebt verworven, is moeilijk om later te delen. 

Maar zolang mannen het werkelijk voor het zeggen hebben  - en de (vrouw) onvriendelijke James Brown onderkende dit met 'This is a man's world' - , zal die gelijke behandeling nog wel op zich laten wachten. En kunnen we de Heksen van Bruegel gemakkelijk herkennen in de dag van vandaag.